دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

کتاب فى معرفه آلات یعرف بها ابعاد الاشیاء... (اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
 برخى از این کتاب با عنوان البراهین و تهیئه آلات بتبین فیها ابعاد الاشیاء و کتاب الاله التى یعرف بها بعد الاشیاء یاد کرده‏ اند . سزگین این اثر را دو اثر جداگانه یعنى: البراهین و تهیئه آلات ... دانسته و گفته است که عنوان اخیر، نام دیگر کتاب فى معرفه آلات یعرف بها ... است . امّا ابن‏ ندیم به گونه ‏اى از این اثر یاد مى ‏کند  که گویى البراهین و تهیئه آلات ... عنوان یک...

تذکره الاحباب فى بیان التحاب(اثر کمال الدین فارسی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » کمال الدین فارسی (حسن بن علی بن حسن) » آثار کمال الدین فارسی »
 مهمترین اثر ریاضى کمال الدین فارسى است. این رساله، هر چند مختصر است، امّا اثرى مهم در بیان و استدلال طریقه استخراج «عددهاى متحاب» است. قبل از شروع بحث درباره این کتاب، لازم است به توضیح دو اصطلاح ریاضى بپردازیم: الف - اجزاى یک عدد طبیعى: اجزاى یک عدد طبیعى، اعدادى است که آن عدد بر آنها قابل تقسیم باشد (البته به جز خود عدد طبیعى)، مانند: عدد 6 که اجزاى آن عبارت است از: 1، 2، 3. ب ـ...

مقاله فى حوادث القرانات (اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
نام این اثر در هیچ یک از منابع متقدم و متأخر نیامده، امّا نسخه ‏اى از آن به شماره 15 / 2031 در کتابخانه مرکزى دانشگاه تهران موجود است.      چنانکه ابوالعباس خود در آغاز این کتاب گفته، این اثر را به فرمان المکتفى باللّه خلیفه عباسى نوشته است. این اثر به همان شیوه قدیم به صورت: «من کلام ابى العباس الفضل بن حاتم» و «قال الفضل بن حاتم» نگاشته شده است. این نسخه در 16 ربیع الاوّل سال...

شرح احوال محمد طاهر نیریزى
دانشنامه مشاهیر » کاتبان و خوشنویسان نیریز » محمد طاهر نیریزی(فرزند محمدقلی) »
محمد طاهر، فرزند محمدقلی نی‌ریزی، از نسخ نویسان سده یازده هجری قمری است. تنها اثری که از او در دست است، نسخه‌ای از کتاب حل مشکلات الاشارات خواجه‌نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲ ه. ق.) است که آن را به خط نسخ روز دوشنبه ذی‌القعده سال ۱۰۷۵ ه. ق. در اصفهان کتابت کرده است. حل مشکلات الاشارات: قطع ربعی، ۲۰۷ برگ و هر صفحه ۲۳ سطر، عنوان و نشان شنگرف جلد تیماج است. این نسخه به شماره ۳: ۳۵ - ۶۳۴۲ در...

رساله فى احداث الجوّ (اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
ابن ‏ندیم این اثر را نام برده و گفته است: «الّفه للمعتضد ». قفطى نیز در تاریخ الحکماء همان مطلب ابن ‏ندیم را تکرار کرده است . به تبع ابن‏ ندیم دیگران نیز گفته ‏اند که ابوالعباس نیریزى این اثر را براى معتضد نگاشت ، امّا همچنان که پیش از این اشاره شد، با توجه به آغاز این رساله به نظر مى‏ رسد که آن را جهت یکى از وزرا نوشته است:      آغاز: بسمله، رساله للنیریزى فى احداث...

شرح کتاب المجسطی
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
 اصل کتاب المجسطى از بطلمیوس و در علم هیئت است. ابوالعباس نیریزى این کتاب را در اواخر سده سوم هجرى قمرى نوشته است .     ابن‏ ندیم نخستین کسى است که از این اثر گزارش داده و گفته است: «گفته‏ اند که حجاج نیز ترجمه ‏اى از آن دارد، امّا کارى را که نیریزى انجام داده و ثابت آن را اصلاح کرده، بر یک ترجمه قدیمى از تمامى آن کتاب است و اسحاق نیز این کتاب را ترجمه و...

زیج کبیر و زیج صغیر (اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
 از این دو اثر نسخه‏ اى در دست نیست. نخستین کسى که از این دو رساله نام برده، ابن‏ ندیم است . ابوریحان بیرونى نیز در القانون المسعودى و افرادالمقال  از این رساله ‏ها استفاده کرده و در موارد متعدد آنها را مورد استناد قرار داده است.      در کتاب طبقات الامم از زیج کبیر سخن به میان آمده است .     در اینجا بخش هایى از القانون المسعودى را که به زیج ابوالعباس نیریزى استناد کرده، نقل مى‏کنیم:      «مسئله:...

رساله فی سمت القبله(اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
   ابن‏ ندیم از این اثر با عنوان «کتاب سمت القبله» یاد کرده است . از این رساله نسخه خطى به شماره 17 / 2457 در کتابخانه ملى پاریس موجود است . کارل شوى این رساله را به همراه ترجمه و شرح آن به چاپ رسانده است .     این اثر، جدولى را که طول و عرض جغرافیایى و انحراف قبله بیش از صد منطقه از سرزمین اسلامى را بیان داشته، دربر دارد. این جدول بعدها به وسیله ابن...

فصل فى تخطیط الساعات الزمانیه فى کل قبه او فى قبه تستعمل لها (اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
 فصل فى تخطیط الساعات الزمانیه فى کل قبه او فى قبه تستعمل لها:  در منابع متقدم و بسیارى از منابع متأخر، از این اثر نیریزى ذکرى به میان نیامده، با وجود این نسخه‏ اى از آن به شماره 30 / 2468 در بانکیپور موجود است . این نسخه در سال 1366 ه . ق. / 1947 م. ضمیمه الرسائل المتفرقه فى الهیئه للمتقدمین و معاصرى البیرونى چاپ شده است.        ...

توضیح در مورد خوشنویسان و کاتبان منسوب به نیریز
دانشنامه مشاهیر » کاتبان و خوشنویسان نیریز » خوشنویسان و کاتبان منسوب به نیریز »
      در فهرست نسخ خطى کتابخانه ملّى، ذیل شرح کتاب المبسوط، تألیفِ شیخ طوسى (متوفى سده پنجم ه . ق.) به شماره 257 / ع، از شخصى با عنوانِ محمد بن محمد شریف نیریزى لنجانى اصفهانى یاد شده که کاتب آن نسخه بوده است . پس از مراجعه به کتابخانه و تهیه عکس از آغاز و انجام رساله مزبور، معلوم شد که فهرست‏ نویس، الریزى را به اشتباه النیریزى خوانده است. از این رو، در اینجا اشاره مى...